Bouwen aan een eigen begrippenkader - Referentiearchitectuur

Inleiding

Er zijn veel verschillende definities van het begrip referentiearchitectuur in het architectuurvakgebied. Ze zijn afkomstig van bestaande referentiearchitecturen en van de gangbare architectuurmethoden. Dit geeft echter een diffuus beeld van wat referentiearchitecturen zijn en hoe ze het beste gebruikt kunnen worden. Omdat het vertalen van Engelstalige definities naar het Nederlands altijd afbreuk doet aan de definitie zelf, vergelijken we in dit artikel de begripsdefinities op basis van de oorspronkelijke teksten.

Definities

CORA

Een referentiearchitectuur heeft als doel de afzonderlijke initiatieven voor architectuurontwikkeling zodanig te stroomlijnen en ondersteunen dat die meer resultaat en effect kunnen bereiken. Een referentiearchitectuur is natuurlijk geen doel op zich. Het beoogt een instrument te zijn dat behulpzaam is bij het ontwikkelen van een bedrijfseigen architectuur. Daarom is een referentiearchitectuur in essentie neutraal ten aanzien van technologie keuzes. De manier waarop een referentiearchitectuur bijdraagt, is door te zorgen voor door uniformering, kennisdeling en sturing van de markt. [1]

EGEM i-Teams - het ABC van de andere overheid

Een landelijke voorbeeldarchitectuur [z.a.] die gemeenten helpt bij de ontwikkeling van een eigen informatie-architectuur [z.a]. [2]

BiZZdesign - Begrippenkader Architectuur

Model van de architectuur waarin de gewenste situatie wordt vastgelegd en die als referentie dient voor projecten, (her)ontwerpen en ontwikkeling (bijv. van software). Stelt kaders waarbinnen gehandeld mag worden en biedt overzichten waarmee de impact van veranderingen ingeschat kan worden. [3]

Wikipedia

A reference architecture provides a proven template solution for an architecture for a particular domain. It also provides a common vocabulary with which to discuss implementations, often with the aim to stress commonality. [4]

RUP

A Reference Architecture is, in essence, a predefined architectural pattern, or set of patterns, possibly partially or completely instantiated, designed and proven for use in particular business and technical contexts, together with suppor-ting artifacts to enable their use. Often, these artifacts are harvested from previous projects. [5]

TOGAF

TOGAF geeft aan dat er naast architecturen die heel specifiek zijn voor de organisatie, ook (meer generieke) referentiearchitecturen zijn. Deze architecturen kunnen specifiek zijn voor een bepaalde sector ('industry architecture'), maar ook sectoronafhankelijk ('common systems architecture'). In het meest extreme geval is het een generieke classificatie van elementen en spreekt TOGAF over een 'foundation architecture'. Deze referentiearchitecturen hebben gemeenschappelijk dat ze abstract, generiek en herbruikbaar zijn en gebaseerd zijn op best practices. Deze best practices kunnen worden geabstraheerd uit concrete architecturen. [6]

DYA

De Referentie Architectuur (RA) bestaat uit een Enterprise Architectuur en de daarvan afgeleide domeinarchitecturen. De inhoud van een Referentie Architectuur bevat: principes en modellen op de vier deelterreinen (processen, organisatorische inrichting, informatie-voorziening en technische infrastructuur). [7]

Dragon1

Een referentie enterprise architectuur is letterlijk: een enterprise architectuur die wordt gebruikt als referentie. Een referentie enterprise architectuur is een enterprise architectuur die verwijst naar elders gebruikte bedrijfskundige en informatiekundige concepten, principes, stijlelementen en componenten die hun toegevoegde waarde hebben bewezen als onderdeel van enterprise architecturen van ondernemingsbouwwerken. Een referentie enterprise architectuur dient als richtinggevend voorbeeld voor het maken van een eigen enterprise architectuur en gaat daardoor versnippering tegen. Een referentie enterprise architectuur is een geheel van bedrijfskundige en informatiekundige concepten en principes en de daarin gebruikte stijlelementen en componenten. [8]

GEA

Bestaande architectuur van één of meer aspecten voor een bepaalde (groep) organisatie(s), branche of sector. Referentiearchitecturen kunnen relevant zijn bij de totstandkoming c.q. beheer van een enterprise-architectuur. [9]

Verschillen en overeenkomsten

Een duidelijk verschil dat uit de definities is op te merken is of een referentiearchitectuur tot de eigen (organisatie) architectuur behoort (intern) of dat het een referentiekader van buiten af is (extern). DYA en BiZZdesign’s Begrippenkader Architectuur geven aan dat een referentiearchitectuur de eigen architectuur bevat en een referentiekader is voor projecten binnen de organisatie. Ook kan de TO-BE architectuur als een referentie architectuur gehanteerd worden, in de vorm van een doelarchitectuur. Referentiearchitecturen CORA, NORA en GEMMA zelf en andere architectuurmethoden zien referentiearchitectuur als een referentiekader van buiten de organisatie die bijvoorbeeld als voorbeeldarchitectuur kan dienen voor de eigen enterprise architectuur.

Een ander verschil is of de referentiearchitectuur een bestaande (voorbeeld) architectuur is die elders zijn waarde of kracht bewezen heeft of dat het een theoretische voorbeeldarchitectuur is, gebaseerd op best-practices.

Ook op de vraag of een referentiearchitectuur dan wel generiek of specifiek mag (moet) zijn is op basis van de verschillende definities moeilijk eenduidig antwoord te geven. Uit de definities blijkt dat beide opties mogelijk zijn.

Een overeenkomst tussen de definities is dat een referentiearchitectuur bestaat uit een set van modellen, principes en patterns.

Wat vast staat is dat alle methoden en aanpakken een referentie architectuur als één van de belangrijkste architectuurproducten zien die gemaakt en gebruikt dienen te worden.