Architectuur moet waarde toevoegen, anders is het zonde...

Enterprise architectuur (EA) is een nieuw strategisch stuurinstrument in ondernemingen dat steeds vaker wordt gebruikt door bestuur, directie en management.

Als we de artikelen en literatuur erop naslaan dan zien we dat EA veelal voor drie functies wordt ingezet: Als ontwerpinstrument, als veranderinstrument en als beheersingsinstrument. Dit vaak met als doel: het verhogen van de kwaliteit van de onderneming (zoals adaptiviteit, duurzaamheid, flexibliteit, toekomstvastheid en kostenleiderschap).

Bouwkunde, bedrijfskunde en informatiekunde

Bouwkundige architectuur is een ontwerp & realisatie instrument. Gebouwen zijn veel minder vloeibaar dan dat een onderneming is. De mens is namelijk het cement van de onderneming. Daarom is in ondernemingen naast architectuur als ontwerpinstrument, het ook noodzakelijk dat de architectuur wordt gebruikt voor de instandhouding (beheersing) van de organisatie en dat EA wordt gebruikt voor de vele innovaties en reorganisaties die in ondernemingen plaatsvinden.

Alles moet steeds op zijn plaats blijven en niet uit zichzelf gaan verschuiven, maar alleen als dat de bedoeling is. De architectuur van een onderneming zou men de bedrijfsinformatiekundige architectuur kunnen noemen. En dat is vele malen ingewikkelder dan het bouwen van een huis.

Een bewuste keuze

Helaas blijkt uit een door ons gehouden onderzoek onder een tiental onder-nemingen dat er in de meeste gevallen niet bewust is gekozen voor een functie van EA of de scope van EA (de gebieden in de onderneming waar onder enterprise architectuur wordt gewerkt). Een beetje beheersing, een beetje verandering en een beetje ontwerp wordt er dan mee gedaan. Echter elk van deze EA-functies vraagt een ander volwassenheidsniveau van het omgaan met EA. Omdat er veel geld omgaat in architectuurprojecten is het verstandig bewust om te gaan met EA zodat de investeringen legitiem zijn en de resultaten meer dan aansprekend zijn voor een ieder.

De architectuurnotitie is het begin

Stel dat een onderneming al enige tijd bezig is met EA. Maar men is ontevreden over de aanpak van EA. Het verdient dan aanbeveling om de eigenaar van EA, bijvoorbeeld het bestuur of de directie, een architectuurnotitie van 1 A4-tje te laten maken waarin zij formuleren wat de aanleiding, functie en scope van EA zou moeten zijn. Alle lopende architectuurtrajecten kunnen dan hierop worden aangepast.

Stap 2: een architectuurraamwerk

In de architectuurnotitie valt te lezen dat bijvoorbeeld EA moet worden ingezet ter verbetering van de kwaliteit van IT en een betere afstemming van IT op de business en een beter gebruik van informatiestromen in het bedrijfsmodel. Op basis hiervan kun je als ervaren enterprise architect verschillende deelarchitecturen gaan onderkennen die samen het enterprise architectuurraamwerk vormen.

Het onderkennen van deelarchitecturen maakt het architectuurwerk minder complex omdat men zich kan focussen op een afgekaderd geheel. Vaak onderkende deelarchitecturen zijn: Governance architectuur voor de besturing van de onderneming, Business architectuur voor het bedrijf, Informatie architectuur voor de informatievoorziening en informatieverzorging en Technische architectuur voor de IT-infrastructuur.

Per architectuurgebied en het onderhavige bedrijfsobject is het verstandig een architect en een business-owner aan te wijzen en een prestatiecontract af te spreken. Dit zorgt voor gevoel van verantwoordelijkheid, urgentie en prioriteit.

Een NSR-raamwerk is de volgende stap!

Als een onderneming eenmaal beschikt over een enterprise architectuurraamwerk, dan kan per architectuur een NSR-raamwerk worden gemaakt. Voor alle (generieke) onderdelen waar het architectuurobject uit bestaat of moet gaan bestaan, worden normen en standaarden onderkend die voorschrijven welke technologieën, principes of concepten dienen te worden gebruikt om bepaalde kwaliteitsaspecten voor elkaar te krijgen. Bijvoorbeeld: Stel we maken voor de IT-infrastructuur een Technische architectuur.

De IT-infrastructuur heeft altijd een netwerk als onderdeel. Stel dat we de beveiligbaarheid (=kwaliteitaspect) van groot belang vinden, dan staat in het Technische Architectuur-NSR-raamwerk een vakje 'Firewall' als onderdeel van het netwerk, met daarbij de beveiligingsprotocollen die altijd moeten gelden op alle firewalls.

Het is dan nu zaak om de situatie ook zo voor elkaar te krijgen.

De slagroom op de taart

Uit recente studies is gebleken dat ondernemingen met drie beschouwingsperioden dienen te werken om de architectuur van de onderneming onder controle te krijgen. Het zijn AS-IS (huidige ongewenste situatie, TO-BE (toekomstige vereiste situatie) en Envision (de verre toekomstige gewenste situatie). Of te wel: Per architectuur drie NSR-raamwerken maken.

De kersen op de slagroom

Architecten dienen per architectuur uit het raamwerk voor alle betreffende strategische uitgangspunten en concerns van bestuur en directie views (betekenisvolle visualisaties) te maken. Dragon1 heeft een aantal generieke views voor elke onderneming onderkend. Voorbeelden hiervan zijn:

• Klantproces-perspectief
• Kernactiviteiten-perspectief
• Sociaal/Politiek/Cultuur-perspectief
• Waardeketen-perspectief

Een voorbeeld van het eenvoudig genereren van visualisaties uit alle beschikbare data uit een organisatie is Data Mining op het Dragon1 platform.